W dzień Bożego Narodzenia, czyli właściwie kiedy?

Jeżeli jesteś święcie przekonany, że Jezus przyszedł na świat 25 grudnia, w drewnianej szopce, a na zewnątrz sypał sobie biały śnieżek, to lepiej nie czytaj dalej tego tekstu. Możesz się bowiem bardzo rozczarować.

 

Kiedy czasami słyszę zarzuty, że z tym Bożym Narodzeniem to jedno wielkie oszustwo, bo tak naprawdę 25 grudnia obchodzone było pogańskie święto, które Kościół chciał tylko zatuszować twierdząc, że tego dnia narodził się Chrystus, to nie wiem czy śmiać się czy płakać. Otóż tak naprawdę nie wiemy, kiedy dokładnie narodził się Jezus, a data ta ma jedynie charakter symboliczny.

 

Co, gdzie i kiedy

 

Należy zacząć od tego, że Ewangelii nie można traktować jako kronik. Jednak dzięki zawartych w nich wzmiankach o historycznych osobach, czy wydarzeniach, możliwe jest  osadzenie opisywanych epizodów w czasie. Historycy, z mniejszym lub większym powodzeniem, próbują oczywiście ustalić, kiedy tak naprawdę miały miejsce te najistotniejsze zdarzenia w dziejach ludzkości. Dzisiaj już wszyscy wiemy o słynnej pomyłce Dionizego Mniejszego, który ustalając rok przyjścia na świat Zbawiciela, pomylił się o kilka lat, w efekcie czego żyjemy de facto w ok. 2024-2022 roku po Chrystusie. Ewangeliści, opisując Boże Narodzenie, wspominają o panowaniu króla Heroda i o spisie ludności.
W przypadku Heroda wiemy, że umiera on w 4 r. p.n.e. Trudności pojawiają się, gdy zestawimy tę datę, z datą wspomnianego przez Św. Łukasza spisu ludności. Ewangelista podaje, że odbył się w wyniku rozporządzenia Cezara Augusta, a pierwszy z nich miał miejsce wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz.  Józef Flawiusz, żydowski historyk z I w n.e., w Dawne dzieje Izraela, datuje spis ludności, przeprowadzony za Kwiryniusza, dopiero na
6. rok po Chrystusie. Jak więc wytłumaczyć te niebagatelna 10 lat różnicy? Benedykt XIV  w swoim dziele- Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo, tłumaczy, że spis ludności „przeciągał się i trwał kilka lat. Poza tym odbywał się on  kilku etapach: najpierw spisane zostały wszystkie posiadłości ziemskie i zabudowania, a potem w drugim rzucie-ustalano nałożone podatki. Zgodnie z tym pierwszy etap miał miejsce w czasie narodzin Jezusa(…)”[1]. Najprawdopodobniej więc spis, o którym mówi Św. Łukasz, rozpoczął się ok. 8-6 r. p.n.e, gdy wielkorządcą Syrii był Sentius Saturninus, a dokończył go już Kwiryniusz. Ewangelista „piszący z dość odległej perspektywy czasowej przypisał go właśnie Kwiryniuszowi, jako postaci wówczas na Wschodzie zdecydowanie bardziej znanej”[2]. Taką teorię potwierdzałby także argument filologiczny. Słowo <prote> można bowiem przetłumaczyć nie tylko jako pierwszy, ale także jako „ wcześniejszy”, „poprzedni”[3]. Wtedy wers ten mógłby brzmieć tak: „Spis ten miał miejsce, zanim wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz”[4].

Jeśli chodzi o miejsce narodzin Jezusa, to Ewangeliści zgodnie wskazują na Betlejem. Jest to wypełnienie się zapowiedzi ze Starego Testamentu. Prorok Micheasz pisze: A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie  Ten, który będzie władał w Izraelu,  a pochodzenie Jego od początku, od dni wieczności. (Mi 5, 1). Betlejem to także miejsce narodzin króla Dawida, z którego rodu miał pochodzić obiecany Zbawiciel. Miasto to staje się więc wypełnieniem prorockich zapowiedzi i poniekąd jest zapowiedzią przyszłych wydarzeń, gdyż nazwa Betlejem oznacza dosłownie Dom Chleba.

 

Pójdźmy wszyscy do stajenki

 

A co z tą słynną stajenką, o której śpiewamy w prawie każdej kolędzie? Benedykt XVI zwraca uwagę, że wniosek o miejscu narodzenia Jezusa wyprowadzono na podstawie słów Św. Łukasza, który pisze, że Maryja porodziła swojego pierworodnego Syna, owinęła go
w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie (Łk 2, 7). Zacznijmy jednak od gospody. Czemu nie znalazło się w całym mieście ani jedno miejsce dla ciężarnej kobiety? Jak pisze Paweł Nowakowski w książce- Maryja. Biografia Matki Bożej,  powodem były kwestie religijne. Dla Żydów oczywiste było, że przyjęcie pod swój dach rodzącej doprowadzi do zaciągnięcia nieczystości rytualnej, a w konsekwencji doprowadziłoby to do utraty zarobku na kolejne dni. „Wszystko wskazuje więc na to, że Matka Boga przegrała w zetknięciu z przepisami religijnymi i chęcią zysku wybijającą się tu zapewne na pierwszy plan”[5].  Gdzie więc narodził się Mesjasz? „Według najstarszej tradycji chrześcijańskiej Jezus Chrystus urodził się w grocie. O grocie czy też pieczarze wspominają także apokryfy opisujące narodzenie Jezusa”[6] oraz Ojcowie Kościoła- Justyn Męczennik czy Orygenes[7]. Pojawiający się w ewangelicznym opisie żłóbek sugeruje zaś, że było to jedno z tych miejsc, „do których w razie niepogody, a także na noc zapędzano wypasane na zboczach stada”[8].

 

A czemuż się w zimie rodzisz, ciężki mróz na się przywodzisz?

 

Jeżeli już nie 25 grudnia i nie stajenka, to może chociaż śnieg? Mało prawdopodobne. Chociaż w Izraelu występują opady śniegu, to jednak Łukaszowa informacja o pasterzach pozwala przypuszczać, że Jezus przyszedł na świat między kwietniem a październikiem[9]. Dlaczego? „Od listopada do marca w Izraelu trwa zimna pora deszczowa, a zatem dzień 25 grudnia to pełnia zimy. Pasterze nie spędzaliby nocy pod gołym niebem, pilnując na polach swych stad”[10]. Dlaczego więc zdecydowano się obchodzić Boże Narodzenie tego dnia? „Trudno jest ustalić, dlaczego właśnie dzień 25 grudnia został wybrany na to święto. Prawdopodobnie chrześcijanie – nie znając faktycznej daty narodzin Chrystusa – celowo obrali tę symboliczną datę, a mianowicie dzień przesilenia zimowego, by obchodzonemu w tym dniu w Rzymie pogańskiemu świętu narodzin boga Słońca przeciwstawić narodzenie Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa, nazywanego Słońcem sprawiedliwości, Światłością świata, Światłem na oświecenie pogan”[11]. Ale czy tak naprawdę data ma tu jakiekolwiek znaczenie? Czy gdybyśmy znali dokładny dzień, miesiąc i rok przyjścia na świat Jezusa, to coś by to zmieniało? Zdecydowanie nie. Trzeba więc z pokorą zgodzić się na to, że wszystkie najważniejsze wydarzenia naszej wiary, skrywają się nie tylko w mrokach nocy, ale także i w mrokach historii.

[1] Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo, Kraków 2012, s. 88.

[2] Kasabuła T., Kiedy narodził się Jezus Chrystus,[online], dostęp: 12 XI 2016, http://www.opoka.org.pl /biblioteka /T/TB/kiedy_bn.html.

[3] Lewandowski J., Spis Ludności za Kwiryniusza z Łk 2, 1-2, [online] dostęp: 12 XI 2016, http://lewandowski. apologetyka.info/ateizm/spis-ludnosci-za-kwiryniusza-z-k-21-2,402.htm

[4] Mc. Dowell, Przewodnik apologetyczny, Warszawa 2002, s. 62.

[5] Nowakowski P.F., Maryja. Biografia Matki Bożej, Kraków 2014, s. 202.

[6] Ibidem, s. 203.

[7] Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo, op. cit., s. 94.

[8] Nowakowski P.F., Maryja. Biografia Matki Bożej, op. cit., s. 203.

[9] Czy Jezus urodził się zimą?, [online], dostęp: 14 XI 2016, http://www.rumburak.friko.pl/ARTYKULY /religia /zima.php.

[10] Ibidem,.

[11] Uryga J., Dlaczego właśnie 25 grudnia?, [online], dostęp: 14 XI 2016, adonai.pl/boze-narodzenie/?id=9.