Pamięć o Bohaterkach stanu wojennego
Tekst: Dagmara Batko
Dziś obchodziliśmy kolejną rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Podczas uroczystości, która odbyła się w Pałacu Prezydenckim, zostały wręczone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzeja Dudę, Ordery Odrodzenia Polski i Złote Krzyże Zasługi dla zasłużonych działaczek opozycji demokratycznej, doznających represji w czasie stanu wojennego.
Stan wojenny został wprowadzony w Polsce przez Wojciecha Jaruzelskiego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Był to czas znacznego ograniczenia podstawowych praw obywatelskich, w celu zahamowania aktywności obywateli społeczeństwa polskiego, dążących do przeprowadzenia gruntownej reformy ustroju społeczno-politycznego PRL. Jego wprowadzenie oraz potwierdzenie dekretem Rady Państwa stanowiło działanie sprzeczne z przepisami konstytucji, zgodnie z którą nie należy wydawać dekretów podczas trwania sesji sejmu. Do charakterystycznych działań stanu wojennego w Polsce należały m.in.: wprowadzenie godziny milicyjnej (obowiązującej do maja 1982), cenzury korespondencji i łączności telefonicznej; zawieszenie działalności organizacji społecznych i związków zawodowych (niektóre z nich, np. Solidarność, Niezależne Zrzeszenie Studentów, Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, zostały rozwiązane, w innych zaś wprowadzono zmiany, np. w kierownictwie), zmilitaryzowanie głównych działów gospodarki krajowej, instytucji i zakładów pracy, zakazanie zmian miejsc pobytu, zawieszenie wydawania prasy (wyjątek stanowiły: „Trybuna Ludu”, „Żołnierz Wolności” (dwie gazety ogólnokrajowe) oraz 16 terenowych dzienników partyjnych). Podczas trwania stanu wojennego doszło do okrutnych represji, prześladowań, podczas których zginęły 122 osoby. Spora grupa obywateli państwa polskiego (licząca łącznie około 10 tys. osób) została również wówczas internowana. Wśród nich wyróżnić można Działaczy Solidarności, opozycji politycznej, jak również kilkunastu reprezentantów władzy sprzed sierpnia 1980[1].
Podczas uroczystości z okazji rocznicy wprowadzenia stanu wojennego, Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej stwierdził, iż okres ten w dziejach naszego narodu był aktem bandyckim, antypolskim, wymierzonym przeciwko społeczeństwu; mającym na celu stłamszenie tego z czego dziś jesteśmy tak bardzo dumni, a mianowicie Solidarności[2]. Jak podkreślił, stan wojenny stanowił brutalny akt zamordowania próby wzięcia oddechu wolności w państwie dławionym od 40 lat przez komunizm[3]Za szczególne zasługi dla społeczeństwa polskiego w czasie trwania stanu wojennego zostało uhoronowanych, podczas owej uroczystości, ponad trzydzieści kobiet. Za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej odznaczone zostały:
Elżbieta Gajda-Bardon, Hanna Natora-Macierewicz, Walentyna Nikodem, Wiesława Rejmer i Teresa Sasim (Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski), Krystyna Chmieleńska, Maria Dąbrowska, Janina Jelonek, Olga Johann, Grażyna Najnigier i Izabela Orłowska-Szeremietiew (Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski), Aniela Bobrowska-Woźniak, Maria Janeczko, Elżbieta Sadowniczyk i Barbara Świerczyńska (Złotym Krzyżem Zasługi). Za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostały uhonorowane nadanym przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Krzyżem Wolności i Solidarności, (wręczonym przez Zastępcę Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krzysztofa Szwagrzyka oraz Doradcę Prezydenta RP, Przewodniczącą Zespołu do spraw opiniowania wniosków o nadanie odznaczeń dla działaczy Opozycji Demokratycznej, Irenę Zofie Romaszewską, jeszcze przed rozpoczęciem uroczystości w Sali Chorągwianej Pałacu Prezydenckiego): Teresa Aleksandrowicz, Teresa Baranowksa, Wiesława Bielańska, Barbara Cichowska, Aniela Bobrowska-Woźniak, Krystyna Chmieleńska, Maria Dąbrowska, Joanna Duda-Gwiazda, Elżbieta Gajda-Bardon, Wiesława Grygorczyk, Maria Janeczko, Maria Jankulowska, Janina Jelonek, Olga Johann, Krystyna Kowalczyk, Zenobia Łukasiewicz, Halina Morgaś, Grażyna Nadnigier, Hanna Natora-Macierewicz, Walentyna Nikodem, Maria Nowicka-Marusczyk, Izabela Orłowska-Szeremietiew, Anna Przekupień, Maria Rehorowska, Wiesława Rejmer, Elżbieta Sadowniczyk, Teresa Sasim, Stanisława Sobieraj, Teresa Steckiewicz, Janina szymajda, Barbara Świerczyńska, Ewa Tomaszewska, Anna Urbanowicz, Elżbieta Woszczyk (pośmiertnie), Janina Zając[4].
To byli ludzie, którzy nie bali się stanąć twardo i powiedzieć „chcemy być wolni”. (…) Ale ja paniom podziękowałem za jedno przede wszystkim – że dzięki nim moje pokolenie było pokoleniem wolnych ludzi (…). Nie byłoby tej wolności, gdyby nie tamta ofiara – te słowa wypowiedział Prezydent Andrzej Duda, podczas uroczystości, nazywając wyżej wymienione, uhonorowane kobiety „Bohaterkami naszej wolności”. Uroczystość ta stanowiła ponadto swoistą lekcję historii dla ludzi młodych, czym tak naprawdę był stan wojenny.
[1]Por., Stan wojenny w Polsce, [Online.] http://portalwiedzy.onet.pl/6020,,,,stan_wojenny_w_polsce,haslo.html
[2] Por., Prezydent odznaczył kobiety prześladowane w stanie wojennyn, [Online.] http://dzieje.pl/aktualnosci/prezydent-odznaczyl-kobiety-przesladowane-w-stanie-wojennym
[3] Tamże.
[4]Por., Stan wojenny w Polsce, [Online.] http://portalwiedzy.onet.pl/6020,,,,stan_wojenny_w_polsce,haslo.html
